Anılar ve Anmalar

Nuri İyem, toplumun kendisini ve yapıtlarını benimseyebilmesi için gözlemlediği her şeyin resmini yapan bir ressamdı. Portre, ölü doğa, manzara ve nü gibi resim sanatının temel türlerinin tümünde “başyapıt” olarak nitelendirilebilecek zengin bir verime imza attı. Sanatçının konu çeşitliliği ile paralel giden bir başka özelliği, yapıtlarındaki armoni ve doku çeşitlemelerinin zenginliğidir. Resmin farklı alanlarının farklı sürüşlerle boyanması ve kazınması sonucunda elde edilen değişik dokusal tatlar, İyem’in resimlerinin en küçük alanı ile tanınabilmesini sağlayan ona ait özel bir hiyerogliftir.

İmgenin, zihinde tasarlanan ve gerçekleşmesi arzulanan bir yanılsama olduğunu bilen tüm ressamlar gibi, Nuri İyem’de varoluşunu keskin bir gözlem ve hayal gücü birlikteliğine adar. Geleceğe uzanmaya çalışan bir imge avcısı olarak kendi zamanını bir sismograf titizliğiyle kaydeder, görünüş dünyasını fazlalıklarından arındırır, resmin tıpkı kutsal bir ikon gibi sembolik bir yeterlilik taşıyacağına inanır. Onun sanatının bel kemiğini, katıksız bir gerçekçilik, baskıya dönüşen otoriter görüşle mücadele ve ne olursa olsun kendi ayakları üzerinde yükselme isteği oluşturur. Hayat tarzı ve onunla özdeşleşen resim üretimi bağlamında, Türk resminin sıra dışı karakterlerinden biridir İyem. Türkiye’de, kendi kaderini kendi tayin eden bağımsız ressam tipinin onunla birlikte şekillendiğini iddia etmek hiç de yanlış olmayacaktır.

Nuri İyem’in vefatının ardından yapılan çalışmalar sonucunda bir “Nuri İyem Resim Ödülü” ve kuruluş aşamasında olan bir “Nuri İyem Vakfı” gündeme geldi. Ayrıca iki yıl da bir, küratörlerce düzenlenecek özel temalı sergiler ile İyem’in sanatının değişik yüzlerinin toplumumuza sunulması kararı alındı. Bu kapsamda düzenlenen ilk serginin yönelimi olarak, yukarıda değinilen “sanatçının konu, doku ve armoni zenginliğini tüm dönemlerinde takip eden ve her zaman izlenemeyecek yapıtlarını olabildiğince bir araya getiren bir seçkiye İyem’in kendi sözlerinden alıntıların eşlik etmesi” olarak belirlendi. Amaç, bu ilk sergiye gelen izleyiciye, İyem’in sanatına ilişkin kendi düşünceleri eşliğinde, ressamın tüm yönlerini yansıtan yapıtların sunulması.

Evin Sanat Galerisi başlattığı bu proje ile daha önceki öncü etkinliklerine -Nuri İyem Büyük Retrospektifi ve Nuri İyem Sertifikası Uygulaması gibi- bir başkasını daha katıyor. Sanatçılar ardlarında duruldukları ölçüde vardırlar ve değerlidirler; koleksiyonerlerin ve tüm sanatseverlerin katkıları ile “Çağının Tanığı Bir Ressam : Nuri İyem” sergisinin ve “Nuri İyem Resim Ödülü”nün yaratıcı insanlarımızın anılarını canlı tutmaya yönelik önemli bir adım, bir başka örnek proje olacağına inanıyoruz.

Levent Çalıkoğlu   Haşim Nur Gürel